ERGÜN ERÜNAL

18 yıl önce Antalya’ya gelen Yüksek İnşaat Mühendisi Ergün Erünal, Bursa Uludağ’daki turizm işletmesini bırakarak Antalya’da tarım sektörüne girdi. 1993 yılında Türkiye’de ilk defa bilgisayar donanımlı yüksek teknoloji ekipmanlı seracılığı başlattı. 44 dönüm bilgisayar donanımlı Richel seralarında, sulama, gübreleme, nemlendirme işleri de tamamen bilgisayar kontrollü sistemlerle gerçekleştiriliyor. 18 yıl önce otomasyon sistemini yurtdışından getirerek üretime başladığı seracılık da otomasyona geçerek başarılı bir grafik yakalayan Erünal, o günleri tebessümle anıyor. “Ben tarıma girdiğimde, ‘aklı yok, parası çok. Deli bu adam’ dediler. Ama bir iki sonra bana gelip bize de bu sistemden kuralım diyenler oldu” derken sektördeki değişime öncülük etmenin de haklı gururunu yaşıyor.

1940’lı yıllardan bugünlere Türkiye’nin profilini değerlendirdiğimiz sohbetimizde sevecen tavrı ve içten konuşmasıyla tecrübelerini paylaşan Ergün Erünal okul projesini ve bu süreçte yaşadıklarını da anlattı.

Hayatı boyunca kazandıklarını Yeşilbayır mevkiinde yaptırdığı Erünal Sosyal Bilimler Lisesi’ne harcayan, öğrencilerin “Ergün Dedesi” Ergün Erünal halen okuldaki çalışmaları yakından takip ediyor.

1940'lı yıllarda Türkiye'de hiç bir şeyin olmadığını, birçok ihtiyacın karnelerle alınabildiğini anlatan Ergün Erünal, o yıllarda Türkiye'de zengin kimse olmadığının da altını çizerek, “Bu memlekette 'babam, dedem zengindi' diyenleri de bilirim ama Türkiye'de zengin de yoktu. Türkiye'de şimdi cebinde 3 kuruşu olan varsa bu memleketin topraklarından kazandı. Dolayısıyla bu memlekette kazandıklarımızla bu memleket için bir şeyler yapmamız lazım. Yapmamız gereken ilk şey eğitimdir. Tarımı iyi yapamıyor, memleketi iyi idare edemiyorsak, bu eğitimsizliktendir ”dedi.

Eşi ve kız kardeşiyle birlikte yaptırdıkları okulun öğrencileri de Ergün Dede’lerinin emeklerini karşılıksız bırakmayarak 2009 AB Liselerarası Bilgi Yarışmasında Antalya Bölgesi Şampiyonu oldu.

Avrupa standartlarında projelendirilen okulda bir yılı hazırlık toplam 5 yıl eğitim veriliyor. Erünal Sosyal Bilimler Lisesi'nin kendine özgü yönetmeliği ve ders çizelgesi var. Yurt dışındaki üniversitelerde sınavsız okuyabilmek için ikinci bir diploma daha veriyor. Ortaöğretim kurumlarındaki ortak derslerin yanı sıra 2. dil (Almanca) seçeneği, Sosyal Bilimler Çalışmaları, Osmanlı Türkçesi, Diksiyon ve Hitabet, Bilgi Kuramı, İşletme, Ekonomi, Uluslar arası İlişkiler, Halk Bilimi, Girişimcilik, Proje Hazırlama, Araştırma Teknikleri, Bilgi ve İletişim Teknolojisi, Yönetim Bilimi, Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi gibi farklı derslerle öğrencilere geçmişi tanıtmakla beraber çağın gerektirdiği eğitim verilerek geleceğe hazırlanması hedefleniyor.

Tam bir eğitim sevdalısı olan Erünal’ın sık sık yinelediği bir cümle de geleceğe ışık tutar nitelikteydi. “ Buradan nice valiler, kaymakamlar ve daha birçok meslek grubundan uzman yetişip ülkemize hizmet edecektir” diyen Erünal’ın gözlerinde, bu ülkenin geleceğini emanet edeceğimiz pırıl pırıl gençlerimizin bu yoldaki çabalarında katkı sağlamış olmanın mutluluğu hissediliyordu.

Doğma büyüme İstanbullu olan Erünal, 3 yıl yurtdışında yaşadıktan sonra önce Bursa’ya oradan da Antalya’ya yerleşti. 1957 ‘den beri iş hayatında olan Ergün Erünal 50 yıllık birikimini halen yaşamakta olduğu Antalya’ya bırakarak Türkiye’nin 13. Sosyal Bilimler Lisesi’ni bizlere kazandırdı. “Doğduğun kadar, doyduğun şehir de memleketindir” sözünün en güzel örneklerinden biri olan hayırsever işadamı Ergün Erünal, dileriz gelecekteki güzel projelerin de öncüsü olur.

-Antalya’ya gelişiniz nasıl oldu?

Eşimle beraber 1980 yılına kadar Bursa Uludağ’da Ergün Oteli işlettik. Bizimki tam bir aile işletmesiydi. 80 İhtilalinden sonra dağ turizmi yapanlara sahilde yer verme, sahilde olanlara dağ turizminde yer verme projesi başladı. İstihdamı 12 aya yayma projesiydi. O zamanlar böyle karaborsa falan değildi. Yalvarıyorlardı, gelin yol paranızı karşılayalım, gezdirelim sizleri diyorlardı. Sene 1982. O yıllarda turizm Antalya’da değildi. Alanya’daydı. Alanya’da birkaç otel vardı. 1982 yılında yol yoktu zaten. Alanya’dan Antalya’ya gelecek yol yoktur. Kemer’e gidemiyordunuz mesela, yolu yoktu. Teknelerle denizden gidip geliniyordu. Antalya’ya ilk gelişimiz böyledir. 1990 yılında Körfez savaşıyla birlikte Uludağ turizminin tadı kaçtı. Uludağ’a kumarhaneler girdi. Kumarhaneler girince mafya, uyuşturucu işin içine girdi ve bizde orada aile işletmesiydik. Dolayısıyla başka bir iş yapalım dedik. Körfez savaşının ardından Yugoslavya savaşıyla yol kapandı ve zaten turizmi de henüz bilmiyorduk. O yıllarda tarım değerlendirmesi yaptık ve 1992’de Ayer Tarım’ı kurarak seracılığa başladık.

-Daha önceden tarımla ilgili tecrübeniz var mıydı?

Ben aslında Yüksek İnşaat Mühendisiyim. 1960–1961 yıllarında Paris, Ecole National des ponts et chaussees de ön gerilimli beton ihtisası yaptım. Tarım tecrübem yoktu ama mühendislik eğitimimin bu işin teknik kısmına çok faydası oldu. Bu sektöre girmeden önce İsrail’i, Hollanda’yı ve kuzey ülkelerini gezdik. Soğutma konusunda İsrail’den, aydınlatma ve ısıtma konusunda da kuzey ülkelerinden yararlanabileceğimizi gördük ve Türkiye’de ilk defa bilgisayar donanımlı yüksek teknoloji ekipmanlı seracılığı başlattık. Türkiye’ye ilk defa hazır fideyi getiren de biziz.

- Antalyalı çiftçiler sizin bu yatırımlarınızı nasıl karşıladı? Yeniliklerden memnun oldular mı?

1992’de bir seranın maliyeti ne kadarsa bizim kurduklarımız 3 katına mal oldu. Hayatım boyunca hep teknolojinin ve yeniliklerin takipçisi oldum. Ne kadar ucuza yaparım yerine, daha kaliteli nasıl yaparım diye araştırdım. Kaliteyi yakaladığınızda marka oluyorsunuz. Markalaşmak için kaliteyi yakalamak yeterlidir. Benim birçok unvanım oldu, okulu yaptırdıktan sonra bu unvanlara bir de “hayırsever” unvanı eklendi ama asıl lakabım 'deli'dir. Ben tarıma girdiğimde 'aklı yok, parası çok. Deli bu adam' dediler. Tarım sektörü gelenekçi bir yapıya sahiptir. Bu dünyada da böyledir. Hollanda’da çiftçilik babadan oğla geçiyor. 200 senedir sadece domates ya da salatalık yetiştiren aileler var. Başka bir şeyde deneyelim demiyorlar ama sadece domates yetiştiriyor ama en kalitelisi için uğraşıyor. Nesilden nesile aktarılan tecrübeler ve uygulamalar var. Devletin tarım politikası da başarılı olduğu için tarımda öncüler ama gelenekçiler. Bizlerde böyleyiz. Tarımda denenmemişi kabul ettirmek zordur. Denenir ve başarılı olduğu gözlemlenirse diğer çiftçiler tarafından uygulanır. Antalya’da öncülüğü biz yaptık ama şimdi birçok firma bizi örnek alıyor. Sebzenin yanında topraksız gül yetiştirmede de öncülüğümüz oldu. Şu anda gül üretimimiz tamamen topraksız tarımla sağlanıyor.

-Bu yılki hava şartları sizin otomasyonlu seraları da olumsuz etkiledi mi?

İstatistikleri tamamen bilgisayar ortamında tutuyoruz. Bu yıl 18 senedir ilk defa en karanlık kış ayını geçiriyoruz. Önceki yıllarda ışıktan faydalanma oranımız yüzde 75 civarındayken bu yıl yüzde 47 ye düştü ve bu da aydınlatma için ne yapmalıyız konusunu gündeme getirdi. Işık az olduğu için bitki zor yetişiyor. Önümüz Sevgililer Günü ama kesme çiçek üretiminde sınırdayız. Kötü hava şartları ilerde sıkıntı yaratabilecek düzeyde etkisini göstermeye başladı.

-Bu sektöre sıfırdan başlayan bir seracısınız. Bu sektördeki en önemli tecrübeniz nedir?

Tarımda bir tane doğru yoktur. Tarım bir harmonidir. Biz gül yetiştirmeye başlayacağımız zaman Fransa’ya gittik. Fransa’da üç tane büyük gül yetiştiricisi vardır. Hepsinle tek tek tanıştık. Hiçbiri mezata mal yollamıyor. Hepsinin özel müşterileri var. 100 dönüm arazileri olan insanlar. Yetiştirme, sulama, dikim gibi konularda bize bilgi veriyorlar. Elimizde kâğıt kalem not alıyoruz. Dedik ki üç kişiden iki tanesi aynı şeyi söylerse onların dediklerini yaparız. Üçte iki çoğunluk kararıdır diyelim dedik ama hiç ortak noktaları olmayacağı aklımıza geldik. Hepsiyle tek tek konuştuk not aldık, bir tane bile ortak nokta olmaz mı? Yok. Bu ne demek, demek ki bir harmoni var. Ama içinden bir tanesini değiştirmeye kalktığınız zaman her şey altüst oluyor. Herkesin kendine göre bir tarzı var ve kimsenin ki birbirine benzemiyor. Dünyaca ünlü İsrailli gül yetiştiricisi Naftali vardır. Dünya’nın önemli üç üniversitesinde de kürsüsü olan bir bilim adamı aynı zamanda. Onun bir seminerine katıldık. Dediklerini not aldık geldik uyguladık, gül üretimimiz azaldı. Bu da gösteriyor ki tarımda herkesin doğrusu kendi doğrusudur.

-Okul yaptırmaya nasıl karar verdiniz?

Eşimle birlikte düşündük ve dedik ki, bu kadar yıl kazandık yatırım yaptık, biz öldükten sonra miras tartışmaları yaşanacak, belki kimseyi memnun edemeyeceğiz en iyisi bir okul yaptıralım ve bu ülkeye bir faydamız olsun istedik. Bu memleketin bize verdiği imkânları biz de bu memleket için kullanmalıyız diyerek yola çıktık ve asıl niyetimiz bir tarım lisesi yapmaktı. Tarımda bu kadar ilerde olan bir şehirde tarım lisesi yok. Yapmamız gereken ilk şey eğitimdir. Tarımı iyi yapamıyor, memleketi iyi idare edemiyorsak, bu eğitimsizliktendir. Ziraat fakülteleri her yıl yüzlerce mezun veriyor ama çocuklar yetersiz. Erzurum’dan mezun olmuş bir mühendis kızımız vardı. “Kışları 10 santim karın altındaydık, yazları memleketimizde, bizler hiç yeşil bitki görmeden, toprağa dokunmadan mezun olduk. Benim için burası ikinci okul oldu” derdi. Bu cümle üzerinde çok ciddi düşünülmesi gereken bir tespittir aslında. Ziraat mühendislerinin çoğunun durumunu en iyi özetleyen açıklamadır. Biz bu sıkıntıyı liseden başlayarak çözmeye çalışalım istedik ve Tarım Lisesi yaptırmaya karar verdik.

-Proje neden değişti?

Tarım Lisesi için kontejyanları kaldırmışlar. Milli Eğitim İl Müdürü Osman Nuri Bey ve Sayın Valimiz Alaaddin Yüksel bu konuda çok özverili ve çalışkanlar, çok önemli işlere öncü oluyorlar. Biz 1 milyon dolarlık bir bütçeyle yola çıkmıştık. Kendi içinde serası olan bir Tarım Lisesi için yeterliydi. Ama sonradan Sosyal Bilimler Lisesi’ne ihtiyaç olduğunda karar kılındı ve bir de 200 kişilik pansiyon eklendi. Eşim ve kız kardeşimle konuştuk ve bazı yatırımları ertelersek, bazılarını da iptal edersek bu okulu yaptırabileceğimize karar verdik ve protokol imzalandı.

-Bu lise planlarınızda ne kadar değişim yarattı?

4’er kişilik 60 oda, her odada tuvalet, banyo, çalışma masaları, dolaplar, her katta bilgisayarlı etüt salonu, TV izleme salonları, 180 kişilik yemekhane, bahçe, botanik bahçe, 14.000 m2 alan basketbol, futbol, voleybol sahaları, revir, doktor odası ve ana bina dâhil 3 milyon dolara yapıldı. Birçok yatılı okulda ısıtma ve sıcak su sorunu yaşandığını öğrendik ve bunun içinde özel bir proje geliştirdik. Enerji tasarruflu 24 saat sıcak su ve bilgisayar programlı ısıtma sağladık. İnşaata başladığımızda ne kadar yardımsever bir millet olduğumuzu da bir kez daha görmüş oldum. Planlarımız ciddi değişikliğe uğramıştı ama gelişmeler bizi sevindirdi. Elektrik tesisatı 90 bin TL tutmuştu, ama hayır için yapıldığını öğrenince elektrikçi sadece 50 bin TL aldı. Kazan yaptırdık. Kazanı yapan usta, 'çorbada bizim de tuzumuz olsun' diyerek, bizden para almadı. Biz böyle bir ülkeyiz. Bu okulda nice valiler, kaymakamlar ve daha birçok meslek grubundan uzman yetişip ülkemize hizmet edecektir bu yolda bizimde katkımızın olmasının mutluluğunu anlatmak inanın zor. Çocuklarda bu emeklerin karşılığını veriyor. Hepsi birbirinden akıllı, AB Liselerarası Bilgi Yarışmasında Antalya Bölgesi Şampiyonu oldular. Şimdi Türkiye derecesi için çalışıyorlar.

-Gençlere hayatla ilgili bir tavsiyeniz olsa ne tavsiye edersiniz?

Yurtdışında katıldığım toplantılardaki bir gözlemimi paylaşmak isterim. Dört kişi oturuyorsunuz diyelim. Ortaya bir fikir atılır, ilk başta ‘aman ne saçma fikir’ derseniz ama o fikre herkes kendinden bir şeyler ekler ve toplantının sonunda size ‘Hay Allah bu fikri ben niye düşünemedim’ dedirten bir sonuç ortaya çıkar. Bu benim hayattaki sloganımdır ve öğrencilerle de bunu paylaştım. “Akıllı adam aklını kullanır ama daha akıllı adam başkalarının aklını kullanır” derim. 50 yıldır iş hayatındayım ve bu ülkede krizler gördük, ihtilaller yaşadık iyi günlerimiz de kötü günlerimiz de oldu. Gençlere öğüt verdiğinizde faydası olmuyor ama benim yapmayı planladığım bir projem daha var. Kendime bir web sitesi

açmayı düşünüyorum. “Ergün Dede’den Masallar” başlığında tecrübelerimi paylaşabileceğim, çocuklarında hem sıkılmayacakları hem de isteklerini iletebilecekleri bir ortam olsun istiyorum. Kazandığın, yaşadığın, yetiştiğin ülkeye okul yaptırabilmek tarifsiz bir mutluluk, eğer imkânım olsa bir okul daha yapardım.

Ergün Erünal kimdir?

1932 Yılında Kadıköy-Suadiye'de doğdu. İlköğrenimini Erenköy 38.İlkokulda (1943–1951), Liseyi Saint-Joseph de tamamladı (1943–1951). İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesini (1951–1956) bitirdi. 1960 yılına kadar Taşeron-Müteahhit olarak çalıştı.1960-1961 yıllarında Paris, Ecole National des ponts et chaussees de ön gerilimli beton ihtisası yaptı ve Fransa’da A.S.T.E.F. Stajyeri olarak muhtelif şantiyelerde çalıştı. 1961-1964 yıllarında Almanya’da değişik alanlarda çalıştı. 1964 ‘de Bekol Kollektif Şti.’ni 2 sınıf arkadaşı ile kurdular. Merbalit sun’i mermer tesisini işletirken muhtelif yol ve köprü işleri yaptılar. 1974 ‘de Orman Yüksek Müh. İkbal Şenol ile evlendi ve Uludağ’da Ergün Otel, Teleski, Kafeterya işletmeleri ile turizm işletmeciliğine başladı. 1983 de de Antalya Beldibi’nde Erman Turizmi işletmeye açtı. 1992 de Uludağ Tesislerini devrederek Antalya’ya yerleşti. 1993 de Ayer Tarımı kurarak Türkiye’de ilk bilgisayar donanımlı yüksek teknoloji ekipmanlı seracılığı başlattı.